महिला आणि मानसिक आरोग्य

मानसिक आरोग्य म्हणजे मन शांत, विचार संतुलित आणि जीवनाकडे आशावादी दृष्टीने पाहण्याची क्षमता. आपल्या शारिरीक आरोग्य इतकेच मनाचे आरोग्यही महत्त्वाचे आहे. आजच्या काळात महिलांच्या मानसिक आरोग्याकडे विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे. कारण महिला एकाच वेळी आई, मुलगी, पत्नी, व्यावसायिक, मैत्रीण अशा अनेक भूमिका निभावतात.

महिलांच्या मानसिक आरोग्यावर विविध गोष्टींमुळे परिणाम होतो. सामाजिक अपेक्षा, कौटुंबिक जबाबदाऱ्या, आर्थिक ताण, नातेसंबंधातील गुंतागुंत, तसेच मातृत्व व रजोनिवृत्तीतील हार्मोनल बदल यांचा खोलवर परिणाम महिलांच्या मानसिक आरोग्यावर
होतो. अनेकदा महिला स्वतःच्या भावना दडपून टाकतात, कारण त्यांना “मजबूत राहायलाच हवे” किंवा “घर सांभाळणं हेच माझं कर्तव्य आहे” अशी शिकवण दिली जाते. पण हे दडपणच हळूहळू चिंता, नैराश्य, झोपेचे विकार, चिडचिड किंवा आत्मविश्वास कमी होणे अशा समस्यांना जन्म देते.

पण लक्षात ठेवा – मानसिक आरोग्याची काळजी घेणे हे कमजोरीचे लक्षण नाही, तर ती स्वतःबद्दलची जबाबदारी आहे. जसं आपण एखाद्या शारीरिक आजारावर उपचार घेतो, तसंच मानसिक तणावासाठीही योग्य मदत घेणे गरजेचे आहे. मानसोपचारतज्ज्ञ, समुपदेशक यांच्याशी बोलणे हे पाऊल धाडसाचे आहे, लाजेचे नाही.

स्वतःसाठी वेळ काढा. दररोज थोडा वेळ ध्यान, प्राणायाम, चालणे, वाचन किंवा आवडीच्या छंदासाठी द्या. हे लहान लहान उपाय मनाला बळ देतात. ‘मीही महत्त्वाची आहे’ ही जाणीव मनात घट्ट रोवा. कारण एक निरोगी, आनंदी महिला संपूर्ण कुटुंबाचा आणि समाजाचा आधारस्तंभ आहे.a